EXBELT: Bandenvrije zorg in verpleeghuizen

Een effectieve, in de praktijk uitvoerbare interventie, gericht op het terugbrengen van het gebruik van (Zweedse) banden in de ouderenzorg. Met dat doel ging in 2008 het onderzoek EXBELT van start. Het betekende een keerpunt voor bewoners van verpleeghuizen in Nederland: de banden om hen vast te binden worden hier tegenwoordig nog maar zeer beperkt gebruikt.

EXBELT

Het verminderen en voorkomen van het vastbinden van bewoners van verpleeghuizen, dat was de insteek van EXBELT bij de start in 2008. Ofwel: expelling belts. Dat het vastbinden van bewoners veel nadelen heeft, had eerder onderzoek al duidelijk gemaakt. Bewoners die regelmatig worden vastgebonden, hebben meer kans op doorligwonden en het doormaken van een depressie. Ook lopen ze een grotere kans om te vallen. In 2008 was bovendien sprake van enkele incidenten met de Zweedse band met een dodelijke afloop. Dat leidde tot een landelijke discussie over het gebruik van vrijheidsbeperkende middelen in onder andere de verpleeghuiszorg.

 

Nulmeting

Bij de start van het EXBELT-onderzoek was bekend dat op afdelingen voor psychogeriatrische ouderenzorg gemiddeld meer dan de helft van de bewoners wel eens met banden werd vastgebonden: ’s nachts en regelmatig ook overdag. De eerste nulmeting toonde vervolgens aan dat verspreid over alle afdelingen 16 tot 17 procent van de bewoners weleens met banden werd vastgebonden. Een belangrijk motief voor het gebruik van banden was om te voorkomen dat bewoners zouden vallen, bijvoorbeeld als zij ’s nachts gaan dwalen. Om die reden werden ook vaak bedrekken gebruikt. Daarnaast werden bewoners die zich agressief gedroegen met regelmaat vastgebonden om hen tegen zichzelf en anderen te beschermen. EXBELT zette in op een ander perspectief: niet het symptoom bestrijden, maar het onderliggend probleem aanpakken.

Interventie

Samen met de zorginstellingen werd een interventie ontwikkeld om het vastbinden van bewoners te verminderen en voorkomen. Deze interventie, EXBELT, bevat enkele belangrijke onderdelen:

  • Een ‘verbod’ op het gebruik van banden; uitgedragen door het management.
  • Een bijscholingsprogramma voor hulpverleners (artsen, paramedici, verpleegkundigen, verzorgenden): wat is vrijheidsbeperking en hoe kun je de zorg anders inrichten?
  • De beschikbaarheid van alternatieve interventies (zoals een laag bed, een infraroodsysteem, cameratoezicht, buitenlucht, extra activiteiten, fysiotherapie en balansoefeningen) gericht op de individuele bewoner.
  • Een gespecialiseerde verpleegkundige die als consultant proactief meekijkt op afdelingen en met medewerkers op zoek gaat naar alternatieve oplossingen (kijken vanuit een ander perspectief).

Tussen 2008 en 2010 werd EXBELT uitgetest in de praktijk van verschillende verpleeghuizen in Nederland. Zo werd de interventie op 15 afdelingen ingevoerd en 11 afdelingen fungeerden als controlegroep. In totaal waren ruim 700 bewoners bij het onderzoek betrokken.

Resultaten

  • Na acht maanden was het gebruik van banden met 50 procent gereduceerd op afdelingen waar EXBELT werd ingezet. Op afdelingen in de controlegroep daalde het gebruik niet.
  • Een belangrijk preventief effect: na acht maanden werden op afdelingen waar EXBELT werd uitgetest, geen banden ingezet voor nieuwe bewoners. In de controlegroep gebeurde dit wel.
  • Het lange termijneffect: het beeld over het gebruik van banden in de ouderenzorg is gekanteld; ze worden nu nog maar beperkt gebruikt.
Quote

Ik was heel sceptisch, maar de interventie heeft mij de ogen geopend. En ik heb de handvatten gekregen om het anders te doen.

Verpleegkundige

meer weten?

Neem contact op via
ouderenzorg at maastrichtuniversity dot nl

Michel Bleijlevens
Senior onderzoeker & wetenschappelijke linking pin Vivantes




publicaties

publicaties


  • Logo Meander Groep
  • Logo Sevagram
  • Logo Envida
  • Logo Zuyderland
  • Logo Cicero
  • Logo Vivantes
  • Logo De Zorggroep
  • Logo Land van Horne
  • Logo Proteion
  • Logo Zuyd Hogeschool
  • Logo Gilde Zorgcollege
  • Logo Vista College
  • Logo Maastrict University

Deze website maakt gebruik van cookies. Meer informatie vindt u op onze Privacy statement pagina. OK