Onvrijwillige zorg thuis

Een interventie gericht op het voorkomen en verminderen van onvrijwillige zorg in de thuissituatie: PRITAH (Prevention and Reduction of Involuntary care at Home). Dat is een belangrijk resultaat van het onderzoek onder de noemer Onvrijwillige zorg thuis.

Zorg thuis

Na jaren van terechte aandacht voor (de preventie van) het vastbinden van bewoners van verpleeghuizen (zie ook EXBELT), ontstaat nu steeds meer aandacht voor onvrijwillige zorg thuis: zorg die een cliënt ontvangt, maar die hij en/of zijn vertegenwoordiger niet wil. In het verpleeghuis richtte de aandacht zich tot nu toe op de fysieke vrijheidsbeperking (zoals banden, bedrekken) of het toedienen van kalmerende medicatie. Over onvrijwillige zorg thuis was tot voor kort veel minder bekend, terwijl ouderen steeds langer thuis blijven wonen. Vaak met ziektebeelden zoals bepaalde vormen van dementie en het verminderd zelfstandig zijn als het gaat om algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL).

Hoe vaak komt het voor?

In een prevalentiestudie ging de AWO-L op zoek naar de vraag hoe vaak onvrijwillige zorg thuis voorkomt. Aan het onderzoek werkten diverse casemanagers dementie mee uit de regio’s Maastricht/Heuvelland en Parkstad, die in totaal ruim 800 mensen thuis begeleidden. De casemanagers kregen een vragenlijst voorgelegd, met in de kern drie vragen:

  • Welke maatregelen worden thuis toegepast?
  • Wie heeft om deze maatregelen gevraagd (cliënt, mantelzorger of zorgverlener)?
  • Wie past de maatregelen toe (mantelzorger of zorgverlener)?

Het resultaat

Veertig procent van de mensen (321) met cognitieve problemen die nog thuis woont, krijgt te maken met een vorm van onvrijwillige zorg. Daarbij gaat het bij 79 procent van hen om gedwongen zorg (cliënt tegen zijn/haar wil douchen bijvoorbeeld, of de kast met medicijnen afsluiten); in 41 procent van de gevallen krijgen mensen kalmerende medicijnen en in 17 procent gaat het om fysieke beperkingen, zoals het afsluiten van een deur of het gebruik van bedhekken. Verder maakt het onderzoek duidelijk dat de kans op onvrijwillige zorg toeneemt naarmate er meer cognitieve problemen zijn, of wanneer de ADL afhankelijkheid toeneemt. Naarmate een mantelverzorger meer overbelast raakt, neemt de kans op onvrijwillige zorg eveneens toe.

Interventie PRITAH

In een volgende fase van het onderzoek werden risicofactoren voor onvrijwillige zorg thuis breder in kaart gebracht. Zo werd onder andere onderzoek gedaan naar de attitude van zorgverleners en mantelzorgers in de thuissituatie.

Mede op basis hiervan en op basis van de interventie EXBELT voor de verpleeghuiszorg, werd in 2016 de interventie PRITAH (Prevention and Reduction of Involuntary care at Home) ontwikkeld. Deze interventie is gericht op het voorkomen en terugdringen van onvrijwillige zorg thuis. PRITAH bevat dezelfde elementen als EXBELT, zoals de scholing en begeleiding van zorgmedewerkers in de thuiszorg. Het onderzoek is inmiddels uitgebreid naar de situatie in België.

Interventie onvrijwillige zorg verpleeghuis

In 2020 werd besloten om ook onderzoek te gaan doen naar onvrijwillige zorg in het verpleeghuis. Tot nu toe is hier vooral gekeken naar fysieke vrijheidsbeperking, maar er is minder bekend over andere vormen van onvrijwillige zorg. In een prevalentiestudie zal in kaart worden gebracht hoe vaak onvrijwillige zorg hier voorkomt. Ook dit onderzoek moet resulteren in een interventie gericht op het voorkomen en terugdringen van onvrijwillige zorg in het verpleeghuis. Daarbij wordt gedacht aan een mix van PRITAH en EXBELT.

Quote

Ik gun mijn moeder alle vrijheid, totdat de veiligheid in het geding is.

Mantelzorger

meer weten?

Neem contact op via
ouderenzorg at maastrichtuniversity dot nl

Michel Bleijlevens
Senior onderzoeker & wetenschappelijke linking pin Vivantes




  • Logo Meander Groep
  • Logo Sevagram
  • Logo Envida
  • Logo Zuyderland
  • Logo Cicero
  • Logo Vivantes
  • Logo De Zorggroep
  • Logo Land van Horne
  • Logo Proteion
  • Logo Zuyd Hogeschool
  • Logo Gilde Zorgcollege
  • Logo Vista College
  • Logo Maastrict University

Deze website maakt gebruik van cookies. Meer informatie vindt u op onze Privacy statement pagina. OK